Reviews for Ubu Roi

The average rating for Ubu Roi based on 2 reviews is 4.5 stars.

Review # 1 was written on 2019-02-24 00:00:00 John Kerr I read an article (published under the title: Rachilde's Supermale of Letters and the Invention of Ubu Roi Riot) by Sebastian Trainor, who teaches theater history in Pennsylvania State University and makes a very interesting revelation: He dismisses the myth about the alleged impact of Ubu Roi's performance on Théâtre de l'Œuvre. Besides the avant garde (Symbolists, Decadents) intellectuals who already had an idea of the play, no one else was particularly concerned with it. No upheaval, no negative reaction. The source of this misinformation can be traced back to the writer and columnist Rachilde, a close friend of the author, who reported the aforementioned incident in her book "Alfred Jarry ou le surmâle de lettres" (1928), a biography used as standard reference by the majority of the scholars. Σκρατά! Merdre! Pschitt! Με αυτήν τη βρισιά ξεκινάει το έργο του Alfred Jarry (1873 - 1907) για να συνεχίσει με έναν ποταμό από πατερημά, εξάψαλμους, καντήλια και σιχτίρια που (σύμφωνα τον μύθο που το περιβάλλει) σε συνδυασμό με την γκροτέσκα υπόθεση του έργου και τα ευαίσθητα ήθη της εποχής που πρωτοπαίχτηκε (10 Δεκέμβρη 1896), έκανε τους Παριζιάνους του Théâtre de l'Œuvre να σηκωθούν από τα καθίσματά τους και να πιαστούν στα χέρια. Δεύτερη παράσταση δεν υπήρξε. Αλλά στην ιστορία της τέχνης, και δη της θεατρικής, αυτό το ανοσιούργημα αποτέλεσε έναν από τους προπομπούς του μοντερνισμού που στη συνέχεια γέννησε το Θέατρο του Παραλόγου. Εμπνευσμένο από τις Σαιξπηρικές τραγωδίες (Μάκβεθ, Άμλετ και βασιλιάς Ληρ), απευθείας απόγονος του Γαργαντούα του François Rabelais, ο Père Ubu (στα ελληνικά μεταφράζεται ως μπάρμπα - Ουμπού και συχνότερα ως Υμπύ) είναι ένας αχρείος, δειλός, θρασύς κοιλαράς που μαζί με την εξίσου χυδαία και αδίστακτη σύζυγό του, την Mère Ubu (κυρά Ουμπού/Υμπύ), αποφασίζουν να οργανώσουν μια συνωμοσία προκειμένου να σφετεριστούν τον βασιλικό θρόνο της Πολωνίας, δολοφονώντας τον νόμιμο κάτοχό του, τον βασιλιά Venceslas και όλους τους συγγενείς του. Αν ο εγκέφαλος αυτής της υπόθεσης είναι η Mère Ubu, το στομάχι αναμφίβολα αποτελεί ο Père Ubu. Το δαιμόνιο ζευγάρι συνυπάρχει μέσα σε μια σχέση αμοιβαίας απέχθειας, ανταλλάσσοντας προσβολές προκειμένου να εκφράσουν τη διεστραμμένη σχέση αγάπης - μίσους που προσδιορίζει τον δεσμό τους: - Père Ubu: Κυρά Ουμπού, πω - πω, παραείσαι άσχημη σήμερα, μπας και είναι που έχουμε σήμερα καλεσμένους; - Mère Ubu: Βρε τον χέστη, τι όμορφος που είναι με την περικεφαλαία και τον θώρακα, σαν κολοκύθα αρματωμένη! Προσβολές, σφαλιάρες, κερατώματα και μια ακόρεστη όρεξη για χρήμα και εξουσία. Δεν ξέρει κανείς να πει αν είναι η ανηθικότητά τους εκείνη που υπερτερεί ή η πλήρης αποκτήνωση, που τους καθιστά ένα ιδανικό ζεύγος ηλιθίων με δολοφονικές τάσεις. Περιγραφές της παράστασης σώζονται μέσα από τις μαρτυρίες ανθρώπων που την παρακολούθησαν: "Το σκηνικό ήταν έτσι ζωγραφισμένο, που να δίνει την αντίληψη μιας παιδιάστικης σύλληψης, εσωτερικό κι εξωτερικό ταυτόχρονα, τροπική, εύκρατη κι αρκτική ζώνη μαζί. Κατευθείαν μπροστά σου, στο βάθος της σκηνής, έβλεπες ανθισμένες μηλιές κάτω από έναν γαλανό ουρανό και πάνω στον ουρανό ένα μικρό, σφαλιστό παράθυρο κι ένα τζάκι που από το κέντρο του μπαινόβγαιναν σαν μπουλούκι τα κραυγαλέα κι αιμοχαρή πρόσωπα του έργου. Στα αριστερά ήταν ζωγραφισμένο ένα κρεβάτι και στα πόδια του κρεβατιού ένα γυμνό δέντρο και χιόνι που έπεφτε. Στα δεξιά υπήρχαν φοινικόδεντρα. Μια πόρτα που έβγαζε στον ουρανό και κρεμασμένος πλάι στην πόρτα ένας σκελετός. Ένας αξιοσέβαστος κύριος με επίσημο ένδυμα, διέσχιζε τη σκηνή στις μύτες των ποδιών, στα ενδιάμεσα των εικόνων και κρεμούσε κάθε φορά μια επιγραφή (με την περιγραφή του χώρου όπου γινόταν η δράση) στο καρφί της" (Arthur Symons). "Οι ηθοποιοί υποτίθεται πως είναι κούκλες, παιχνίδια, μαριονέτες και να, τώρα χοροπηδούν σαν βατράχια ξύλινα, και βλέπω και μόνος μου πως ο πρωταγωνιστής που είναι κάτι σαν βασιλιάς, κουβαλάει για σκήπτρο κάτι σαν σκούπα, από αυτές που μεταχειριζόμαστε για να καθαρίσουμε την τουαλέτα" (W. B. Yeats). (σσ: Τα αποσπάσματα από την μετάφραση της Μάγιας Λυμπεροπούλου από το βιβλίο του Martin Esslin, Το θέατρο του Παραλόγου, εκδ. Δωδώνη, Αθήνα - Γιάννινα 1996, σελ. 402 - 403). ένα μέρος του σκηνικού σώζεται στη φωτογραφία του πρωταγωνιστή της παράστασης, Firmin Gémier, με το κοστούμι και του μακιγιάζ του ρόλου (φωτό με τίτλο: Firmin Gémier Ubu Roi d'Alfred Jarry Η σύλληψη του Ubu, ξεκίνησε κάμποσα χρόνια νωρίτερα από το ανέβασμα της παράστασης, όταν ο συγγραφέας ήταν ακόμα μαθητής στο Λύκειο της Rennes, όπου προκειμένου να σατιρίσει έναν αντιπαθή καθηγητή, ονόματι Félix-Frederic Hébert, δημιούργησε μαζί με δύο συμμαθητές του τη μορφή του Père Hébé, η οποία μετεξελίχθηκε στον βασιλιά Ubu. Μάλιστα ο Jarry έγραψε και δύο συνέχειες του έργου: Ubu Cocu (Ο Ουμπού Κερατάς) και Ubu Enchaíné (Ο Ουμπού Δεσμώτης) καθώς και μία διασκευή για κουκλοθέατρο (Ubu sur la Butte). Στην πορεία της σύντομης ζωής του ο Alfred Jarry κατέληξε να υιοθετήσει τους μανιερισμούς της λογοτεχνικής περσόνας που δημιούργησε. Ένας βασανισμένος άνθρωπος με βεβαρυμένο ιστορικό ψυχικής νόσου στην οικογένειά του, αλκοολικός και ναρκομανής, ο συγγραφέας αυτός εξέφρασε με την εκκεντρική του συμπεριφορά την απαξίωση στις καθιερωμένες κοινωνικές νόρμες ή έτσι τουλάχιστον το εξέλαβαν οι σύγχρονοί του. Το οξύ του πνεύμα και η σατιρική του διάθεση σε συνδυασμό με το βιτριολικό του χιούμορ και τα βίαια (εξαιρετικά επικίνδυνα, καθώς συνήθιζε να οπλοφορεί) ξεσπάσματά του, πήραν μυθικές διαστάσεις μέσα από τις αφηγήσεις και τις μαρτυρίες των συγχρόνων του, όπως η παρακάτω του Guillaume Apollinaire: "Είχαμε λάβει πρόσκληση για το δείπνο στην οδό Ρεν. Στο τραπέζι κάποιος θέλησε να διαβάσει το χέρι του Jarry, κι εκείνος έδειξε ότι διέθετε όλες τις γραμμές διπλές. Για να επιδείξει τη δύναμή του, έσπασε με γροθιές τα αναποδογυρισμένα πιάτα και κατέληξε να πληγωθεί. Το απεριτίφ και τα κρασιά τον είχαν εκνευρίσει. Τα λικέρ κατάφεραν να τον εξάψουν. Ένας Ισπανός γλύπτης θέλησε να τον γνωρίσει και του έλεγε διάφορα χαριτωμένα. Όμως ο Jarry απηύθυνε σε αυτόν τον μπρούφο τη διαταγή να βγει από το σαλόνι και να μην επανεμφανιστεί ποτέ, με διαβεβαίωσε δε ότι ο νεαρός αυτός του είχε κάμει τις πλέον ανήθικες προτάσεις. Σε λίγα λεπτά, ο Ισπανός που είχε φύγει, επέστρεψε κι αμέσως ο Jarry του έριξε με το περίστροφο. Η σφαίρα τρύπησε μια κουρτίνα. Δύο έγκυοι που βρίσκονταν πλάι, λιγοθύμησαν. Ούτε και οι άνδρες αισθάνονταν ιδιαίτερα ασφαλείς, και μαζί με έναν άλλον βγάλαμε τον Jarry έξω. Στο δρόμο πια, μου είπε, με τη φωνή του μπάρμπα Ουμπού: Δεν ήταν ωραίο ως λογοτεχνία; Λησμόνησα όμως να πληρώσω τα ποτά". (μετάφραση του Νίκου Σταμπάκη από το βιβλίο του Guillaume Apollinaire, Ο περιπατητής των δύο όχθεων, εκδ. Φαρφουλάς, Αθήνα Νοέμβριος 2010 σελ. 88). Πέρα από τον μύθο που τροφοδότησε τη φαντασία και ενέπνευσε τις επόμενες γενιές των μοντερνιστών, υπάρχει η πραγματικότητα αυτού του ψυχικά ασθενούς ανθρώπου, του οποίου τα ξεσπάσματα μπορεί κανείς να αναγνωρίσει με εξαιρετική ακρίβεια στο λογοτεχνικό του alter ego, τον Père Ubu. Μια τέτοια ερμηνεία του έργου είναι ιδιαίτερα σπαραξικάρδια, αν σκεφτούμε πως ενδεχομένως αυτό που ο συγγραφέας αποτύπωσε με την πένα του, δεν είναι άλλο από εκείνο που στοίχειωνε το μυαλό και τη ψυχή του. Μια προσπάθεια εκτόνωσης της συσσωρευμένης οργής του, μια αντίδραση ενός ιδιοφυούς μυαλού απέναντι σε έναν κόσμο τον οποίο αδυνατεί να προσλάβει και να ερμηνεύσει μέσα από τις παραδεδομένες φόρμουλες. Μια φαντασία νοσηρή και γόνιμη που εκφράζεται μέσα από τη θεωρία της "παταφυσικής" μιας θεωρητικής προσέγγισης της ασυναρτησίας και της σύγχυσης που διέπει κάθε ταραγμένο μυαλό και η οποία αποθεώθηκε μεταγενέστερα ως μια φιλοσοφία του παραλόγου. Μια τέτοια προσέγγιση απογυμνώνει το έργο του Jarry από κάθε ίχνος επιφανειακής ελαφρότητας και αποκαλύπτει τη λανθάνουσα τραγική του διάσταση. Εκεί όπου ο Ubu Roi μεταμορφώνεται σε μια εκδοχή του Oedipus Rex, με έναν ήρωα που προσπαθεί να διακρίνει κάτι πέρα από την οργή που τον τυφλώνει, που προσπαθεί να κορέσει μια πείνα η οποία τον οδηγεί στις καταχρήσεις και τον θάνατο, που προσπαθεί να μιλήσει και να εκφράσει τα όσα βιώνει σε μια γλώσσα που δεν υπάρχει, να βρει έναν ειρμό όταν αισθάνεται πως η λογική του τον εγκαταλείπει. Μια ηχογραφημένη ραδιοφωνική παράσταση του έργο σε μετάφραση του Γιώργου Μαυροϊδη παρουσιάστηκε για πρώτη φορά τον Ιούνιο του 1991 στην εκπομπή "Θεατρική Βραδιά" (Πρώτο Πρόγραμμα ΕΡΑ) με πρωταγωνιστές τον Γιάννη Γκιωνάκη και την Ντίνα Κώνστα, αν το βρείτε κάπου αξίζει να το ακούσετε, είναι εξαίσιο. Update 26/2/19 Αυτό που δεν παύει να με προβληματίζει (σε σημείο παθολογικής εμμονής) είναι αυτός ο γενεσιουργός μύθος που περιβάλλει τον Jarry ως άνθρωπο και ως δημιουργό. Σκάβοντας ολοένα και περισσότερο μέσα στην υπάρχουσα βιβλιογραφία προσπαθώ να βρω απαντήσεις και τελικά καταλήγω σε απόψεις και θεωρίες αντιφατικές - ο καθένας προσπαθεί να δει σε αυτόν το συγγραφέα αυτό που θέλει και όχι αυτό που υπήρξε. Στο τέλος, ανακάλυψα ένα άρθρο (με τίτλο: Rachilde's Supermale of Letters and the Invention of the Ubu Roi Riot) του Sebastian Trainor, που διδάσκει ιστορία του θεάτρου στο Pennsylvania State University, το οποίο διατυπώνει μια άποψη εξαιρετικά ενδιαφέρουσα: Συνοπτικά καταρρίπτει τον μύθο γύρω από τον υποτιθέμενο αντίκτυπο που είχε η παράσταση του Ubu Roi¨" στο Théâtre de l'Œuvre. Κανένα πανδαιμόνιο ή έστω καμία κοινωνική αναστάτωση δεν προκλήθηκε στην παριζιάνικη κοινωνία της εποχής από το ανέβασμα του έργου! Έξω από μια κλειστή ομάδα avant garde (Συμβολιστών, Decadents) διανοουμένων που είχαν ήδη μία ιδέα περί του έργου κανένας άλλος δεν ασχολήθηκε ιδιαίτερα με την παράσταση. Υπαίτια αυτής της διαστρέβλωσης ήταν η συγγραφέας και αρθρογράφος Rachilde, στενή φίλη του συγγραφέα, η οποία κατέγραψε το υποτιθέμενο περιστατικό στο βιβλίο της με τίτλο "Alfred Jarry ou le surmâle de lettres" εκδ. 1928, που αποτελεί ως τώρα μια βιογραφία στην οποία βασίζονται οι περισσότεροι από τους μεταγενέστερους μελετητές του. Το έκανε ως αντίδραση για να πικάρει τις νεότερες γενιές των σουρεαλιστών και ντανταϊστών που ήθελαν να οικειοποιηθούν το έργο και την προσωπικότητα του συγγραφέα ως προφήτη και πρόγονο της δικής τους πρωτοπορίας; Πιθανώς. Άλλωστε, αν ισχύουν όλα όσα παραθέτει ο Trainor - η ίδια αυτοαναιρείται, στο ίδιο της το έργο, καθώς καίτοι αγαπούσε βαθύτατα τον Jarry και τον στήριζε, αυτό ήταν περισσότερο από συμπόνια και όχι από ουσιαστική πίστη στο ταλέντο του. Πέρα από τις ανεκδοτολογικές μαρτυρίες, που δεν αποτελούν την πιο αξιόπιστη πηγή για την κατανόηση του χαρακτήρα του συγγραφέα, υπάρχει και το δυσπρόσληπτο έργο του, που μπορεί εύκολα είτε να να απαξιωθεί είτε να λάβει διαστάσεις κοσμικής αποκάλυψης: Είναι το παραλήρημα ενός ψυχικά ασταθούς ανθρώπου με μέτριο ταλέντο, που εγκλωβισμένος στις νεανικές του φαντασιώσεις, τον εθισμό του στο αψέντι και τα ναρκωτικά, κατέληξε να γίνει ο ίδιος μια μαριονέτα, ένα ανδρείκελο κατ' εικόνα του κεντρικού του ήρωα, πίσω από την πλάτη του οποίου οι σύγχρονοί του διασκέδαζαν θεωρώντας τον κάτι σαν τον "τρελό του χωριού"; Ή μήπως το έργο του διέπεται από έναν προφητικό χαρακτήρα που τροφοδότησε τη φαντασία των μεταγενέστερων σε βαθμό που να αποτελέσει τη θεωρητική βάση για μια σειρά από πρωτοποριακά κινήματα φτάνοντας ως τη σύσταση ενός κολεγίου Παταφυσικής, μιας οργάνωσης διανοούμενων και καλλιτεχνών με παρακλάδια σε όλον τον πλανήτη, οι οποίοι ασχολούνται με τη μελέτη της ομώνυμης φιλοσοφίας; Το παρανοϊκό συμπέρασμα στο οποίο τείνω να καταλήξω είναι πως αφενός ο συγγραφέας και το έργο του ταυτίζονται σε σημείο που δημιουργός και δημιούργημα να αποτελούν ένα μοναδικό δισυπόστατο ον. Άρα είτε εκλάβει κανείς την όλη υπόθεση σαν μια γκροτέσκα φάρσα είτε σαν μια θεμελιώδη και πρωτότυπη καλλιτεχνική και φιλοσοφική σύλληψη και στις δύο περιπτώσεις θα έχει ταυτόχρονα και απόλυτο δίκιο και απόλυτο άδικο. Και αφετέρου ο ιστορικός Alfred Jarry, ο πραγματικός άνθρωπος όπως γεννήθηκε, έζησε και πέθανε στα 34 του χρόνια, δεν ταυτίζεται απαραίτητα με τον ιστορούμενο Alfred Jarry, αυτόν δηλαδή που προέκυψε μέσα από τα ανέκδοτα και τις αφηγήσεις που αποτελούν το πρωτογενές υλικό για τη δημιουργία του κατοπινού θρύλου, ο οποίος, όπως πάνε τα πράγματα θα συνεχίσει να υπάρχει εις τους αιώνας των αιώνων αμήν. Κι αν κάποιος κατάλαβε αυτά που έχω γράψει ως τώρα, ας μου εξηγήσει και σε εμένα. Καθόλου καλά δεν είμαι. Merdre!

Review # 2 was written on 2019-11-28 00:00:00 Dustin Robinson Ubu Roi (or, Ubu the King) by Alfred Jarry opened and closed on December 10, 1896 in Paris. The audience stood and threw anything they could get their hands on at the stage, and howled in outrage at the actors. The play, comic grotesque, sort of inspired by a boyhood send-up of their obese, unattractive teacher, features an obese, unattractive guy who does anything he can (including mass murder) to become king and enrich himself. In the tradition of Rabelais, it skewers the greedy and pompous and corrupt in power. Beginning with the word "merdre" (or shit, with an added "r") shouted by the main character (at his wife'lots of mutual loathing between them), it is profane and juvenile and funny and outrageous and contains a suprising number of many references to Shakespeare. W. B.Yeats was in attendance at the performance; while he didn't throw anything at the stage, he also didn't like it, acknowledging it was a comedy, but was sad that the play did not advance his own symbolist agenda. I read it because I am always looking for appropriate explorations of kingly or presidential power to help me understand our current situation. This helps. It was embraced by the surrealists and absurdists. It reminds me a bit of Ionesco's Rhinoceros. Or Antonin Artaud's theatre as plague or theater of cruelty. I had also just read Oedipus the King and Antigone where we see abuses of power as tragic. Let's call Ubu comic grotesque rather than tragedy. Maybe it's a bit of a parody of King Lear or Macbeth, both abuse-of-power plays. Not that I am saying Ubu Roi made me think of Donald Trump, but let's just say I would not be surprised to see a production featuring a fat king with orange hair. A Toronto theater troupe did a version parodying former mayor Rob Ford. I am sure there have been similar productions everywhere. On a related note, when Trump was elected, comics artists Warren Craigshead committed to drawing and posting a (grotesque) cartoon of him every day as long as he were in office, inspired by some daily moment of outrage, linked to some news article. You can follow him on Instagram, it's called TRUMPTRUMP: Jarry on his purpose in Ubu Roi: "I intended that when the curtain went up the scene should confront the public like the exaggerating mirror in the stories of Madame Leprince de Beaumont, in which the depraved saw themselves with dragons' bodies, or bulls' horns, or whatever corresponded to their particular vice. It is not surprising that the public should have been aghast at the sight of its other self, which it had never before been shown completely. This ignoble other-self, as Monsieur Catulle Mendes has excellently said, is composed 'of eternal human imbecility, eternal lust, eternal gluttony, the vileness of instinct magnified into tyranny; of the sense of decency, the virtues, the patriotism & the ideals peculiar to those who have just eaten their fill.' Really, these are hardly the constituents for an amusing play, & the masks demonstrate that the comedy must at the most be the macabre comedy of an English clown, or of a Dance of Death."