Liveliest Art: A Panoramic History of the Movies Book

این دومین بار است که کتاب نایت را می خوانم و شاید هزارمین باری باشد که آن را تورق کرده ام. اولین باری که این کتاب را مطالعه کردم سال 1391 بود ؛ زمانی که سخت شیفته ی سینما بودم و جز کتاب راهنمای فیلم آقای بهزاد رحیمیان ، کتاب سینمایی دیگری نخوانده بودم. کتاب را نمی توانستم زمین بگذارم. عالی بود و محشر. اطلاعاتش ، تحلیل هایش ، نحوه ی طبقه بندی اطلاعتش و خلاصه خیلی چیزهایش عالی بود برایم. کتب تاریخ سینما دو دسته اند: دسته ی اول ، کتب تاریخ-تحلیلی (مثل کتاب بوردول) و دسته ی دوم ، کتبی اند که صرفا تاریخ سینما را پروپیمان ، با جزئیات فراوان برایت تعریف می کنند: مثل کتاب دیوید کوک ؛ البته دسته ی دوم هم در برخی جاها تحلیل هم دارد،اما بیشتر به شرح تاریخ بسنده می کند. براساس این تقسیم بندی ، به گمانم کتاب نایت در میانه این دو قرار دارد ، به عبارتی ، ترکیب این دو دسته می باشد. نایت علاوه بر تحلیل های جالب ، قدم قدم تاریخ را جلو می رود و تلاش می کند چیزی از قلم نماند. در طول این مدت ، کتب کوک و بوردول را نیز مطالعه می کردم و دریافتم آن دو کتاب سترگ ، از لحاظ تقسیم بندی مباحث و تحلیل ، متاثر از این کتاب هستند ؛ یک نمونه برایتان می آورم : مبحث رسوایی در هالیوود در هر دو کتاب آورده شده ، هم در کتاب نایت درحالی که در برخی کتب سینمایی ، این بحث نادیده گرفته می شود ، یا مثلاً فصل کارگردانان بزرگ دوره ی اول سینمای ناطق و........
دو فصل آخر ، علی رغم تحلیل های خوبشان ، قدیمی و منسوخ هستند و دیگر به حساب نمی آیند. اما برای آشنایی با آن دوره ، یعنی تا اواسط 1950 ، خواندنشان خالی از لطف نیست. شخصاً ، تاکید و تکرار می کنم ، شخصاً بعضی از تحلیل های این کتاب را دوست ندارم ؛ مثلا تحلیلی که از سینمای وایلر شده: «روابط آدم ها بغرنج و شلخته است» ؛ به نظرم این جمله از بیخ و بن غلط است ، چون یکی از مهم ترین ممتازکننده های سینمای وایلر، شخصیت پردازی آن بوده؛ و یا تحلیل هایی که کتاب از سینمای وینسکونتی می کند به نظرم ایراد دارند. البته موارد کم نیستند ، اما باید بدانیم که هر کتاب تاریخ سینمایی ، بدون استثنا، تحلیل های شخصی نویسنده را هم در خود دارد. این نظرها کاملا شخصی هستند.
ترجمه ی پاکیزه و کم نقص نجف دریابندری ، بزرگترین ممتازکننده ی این کتاب است. برخی موارد ، کتبی بسیار باارزش وجود دارند که متاسفانه ، به خاطر ترجمه ی بسیار بدشان ، فوراً ازچشم آدم می افتند ، اما ترجمه ی استاد دریابندری، روان ، پاکیزه و خواناست. ترجمه ی های نجف ، حالت غذا را دارند؛ دلت می خواهد بارها آن ها را ببینی و بخوری و هربار لذت می بری از دیدنش. علت هزاربار تورقی که در ابتدا مطلب عرض کردم همین بود. باید دانست که این کتاب ، اولین کتاب سینمایی در ایران نیست ، اما مهم ترین یکی از اولین کتابهایی بود که بسیار مورد توجه قرار گرفت و از آن استفاده شد. در دیداری که با خسرو دهقان ، منتقد فیلم ، داشتم گفتند که خواندن این کتاب عامل علاقه مندی ایشان به سینما بوده. جالب است بدانید آقای بهمن فرمان آرا از شاگردان آرتر نایت بوده و گفته است که این کتاب یکی از واحدهای درسی شان بوده. این کتاب ، از کتابی مثل تاریخ سینمای هنری ( که بعداً در نوشته ای جدا به آن خواهم پرداخت)، به مراتب بهتر و گیراتر است.