The Art of the Samurai: Yamamoto Tsunetomo's Hagakuri Book

یاماموتو چونه تومو
ياماموتو چونه تومو، يك سامورايى كهنه كار، پس از مردن اميرش، مى خواهد به سنت سامورايى ها، دست به سپوکه بزند و خود را همراه اميرش بكشد، اما پيش از اين، همين امير فرمان مؤكد بر لغو اين سنت داده. ياماموتو، بين تبعيت از سنت و تبعيت از امير فقيد، دومى را بر مى گزيند.
از سامورايى گرى كناره مى گيرد، موها را مى تراشد و به سلك راهبى بودايى در مى آيد.
سال ها بعد، سامورايى جوانى به ياماموتو بر مى خورد و ملازم او مى شود و حكمت ها و گزين گويه هايش را ياد داشت مى كند. مجموعۀ اين گزين گويه ها، كتاب هاگاكوره را تشكيل مى دهد، كتابى غريب در اخلاق سامورايى گرى.

کتاب
کتاب از همان نخستین اندرز به صراحت اعلام می کند که "طریقت سامورایی بر مرگ استوار است، آن گاه که باید میان مرگ و زندگی یکی را انتخاب کنی، بی درنگ مرگ را برگزین" و سرتاسر کتاب چیزی نیست جز تکرار این اندرز به انحای مختلف. بندی از کتاب نیست که در آن اشاره ای به مرگ نشده باشد، حکایتی از سامورایی ها نقل نمی شود که در آن سامورایی ها به دلایلی که برای ما هیچ و پوچ می نماید دست به سپوکه نزده باشند. بزرگ ترین فضیلتی که یاماموتو برای آدمی بر می شمارد، پذیرفتن مرگ با وقار و آرامش، و در مقابل بی ارزش شمردن تمام شؤون این جهانی است. چرا که وقتی چیزی در این جهان برای کسی ارزش نداشته باشد، دیگر چه کاری برایش باقی می ماند جز آماده شدن برای مرگ؟ یاماموتو تعلیم می دهد که سامورایی با چه روغن هایی صورت را تدهین کند، تا پس از مرگ تا چند روز چهره اش شاداب بماند، چگونه هر روز از شمشیر و زره زنگار بگیرد و موهایش را مرتب کند که اگر زمان مرگش رسید به نظر ناآماده نرسد، و هر روز به انحای مختلف مرگ که ممکن است برایش روی دهد فکر کند و خود را "از پیش مرده بینگارد".

این حد از مرگ اندیشی را تنها در تأملات مارکوس اورلیوس دیده ام، و این کتاب حتی در جایگاه بالاتری نسبت به تأملات قرار می گیرد. چرا که در این جا، مرگ نه به عنوان نقطۀ پایان گریزناپذیر زندگی، بلکه به عنوان غایت زندگی، هدفی که تمام حرکت ها باید رو به سوی آن داشته باشد، معرفی می شود. این مرگ، مرگ محض است. مرگی نیست که به خاطر زندگی پس از مرگ ارزش یافته باشد، یاماموتو که اکنون راهبی بودایی است و باید غایتش بودا شدن و رستگاری باشد، می گوید هرگز آرزوی رستگار شدن در سر نداشته، بلکه در مقابل اگر قرار است زندگی ای پس از مرگ باشد، دوست می دارد که باز در هیئت سامورایی به جهان برگردد تا باز بتواند بمیرد. نیستی محض. در مقابل هر چه رنگی از هستی دارد، چه هستی این جهانی یا آن جهانی.

عنوان ثانوی کتاب، "کتاب سامورایی" است. اما خود یاماموتو اساس و بنیاد سامورایی گری را "مرگ" می داند. در نتیجه می توان عنوان ثانوی گویاتری برای کتاب انتخاب کرد: "هاگاکوره: کتاب مرگ".

من
این کتاب را نباید یک جا و پیوسته خواند. دفعۀ قبل این اشتباه را کردم، و نتیجه این شد که از میانۀ کتاب کم کم خسته شدم. در عوض بهتر است کتاب پراکنده و هر بار تنها چند بند یا حکایت از کتاب خوانده شود، کاری که در مرتبۀ دوم انجام دادم و در فرصت های کوتاه و وقت های بین کارها تکه تکه آن را خواندم.
به این ترتیب کتاب تازگی اش را حفظ می کند و تبدیل به "ذکر" می شود: گفتاری که به طور مستمر تکرار می شود تا چیزی را به یاد آدمی بیاورد، در این جا: مرگ.