The Temptation of the Impossible: Victor Hugo and "Les Miserables" Book

نقد ماریو بارگاس یوسا بر کتاب بینوایان اثر ویکتور هوگو

اون یه خط که بالا نوشتم یه جوری سنگینه از نظر اعتبار اسامی داخلش که ممکنه توهم روبرو بودن با یه اثر سخت‌خوان رو ایجاد کنه

ولی ابدا اینطور نیست. این کتاب مجموعه درس‌گفتارهایی هست که یوسا در دانشگاه آکسفورد درباره این اثر کلاسیک ارائه کرده و به شدت بعد از اتمام بینوایان خوندنش لازم بود

یوسا کاملا بی‌طرف هم از کتاب انتقاد کرده هم تعریف. تازه علاوه بر نقد این کتاب کلی هم از شیوه‌های روایی و ادبیات داستانی گفته که خوندن این دویست صفحه رو برام جذابتر هم کرد

اما خیلی خیلی خلاصه اگه بخوام از نظریاتش راجع به بینوایان بگم:

۱-نقش راوی: به عقیده یوسا راوی بینوایان نقش خداگونه داره. یعنی علاوه بر «خلق» شخصیتها و کنترل کاملا «نمایشی و تئاترگونه» بر اعمالشون، خطابه‌خوانی میکنه (خاطره میگه، پند و اندرز میده، موعظه میکنه). عنصر راوی خداگونه یا اونطور که ترجمه شده به فارسی «کاتب الهی» حداقل برای من خیلی از اون تناقض‌هایی که آزار دهنده بود رو حل کرد منظورم همون تک‌گویی‌های بسیار طولانی و بعضا بی ارتباط به داستان هست (هنوز هم معتقدم این شیوه روایت سلیقه من نیست ولی با این دید حداقل قابل توجیح میشه. کسایی که خوندن کتاب رو کاملا میفهمن منظور یوسا چی هست)

۲-شخصیتهای داستان همگی ابرانسان هستند با ویژگی‌های بزرگنمایی شده و یا خیر مطلق هستن یا شر مطلق. یوسا تقریبا با این تحلیل منو نجات داد :) اگر به پرسوناژها با این دید نگاه بشه (مثلا زان والژان یا اسقف دیئن که نماد مطلق خیر هستن یا تناردیه در جبهه مخالف) کاملا حالت نمایشی یا تئاتری میگیرن یا حتی کارتونی و یوسا میگه علت این همه اقتباس سینمایی و تئاتری و انمیشنی از این اثر هم همین اگزجره بودن شخصیتهاست و دلیل اینکه من تونستم با بخش داستانی بینوایان خیلی خوب ارتباط بگیرم

۳-این کتاب به علت دو مورد بالا مبتنی بر امر واقعی نیست و تاریخ روایت شده در کتاب کاملا مورد دستکاری راوی قرار گرفته! شاخ درآوردم از خوندن این تحلیل ولی خب واقعیت داره. گویا نه نبرد واترلو و نه قیام ۱۸۳۲ که با اون همه توضیحات توصیف شدن وجه مشترکشون با واقعیت موجود بسیار کم هست و صرفا پایه‌هایی بودن برای ایجاد داستان (خب منو بگو که اینو با جنگ و صلح مقایسه میکردم!)

۴-اما جالبترین بخش ماجرا رو نقل قول میکنم:
«حماسه‌ای که او‌ در رمان روایت میکند واقعا در جهان بیرونی و عینی اعمال انسان رخ نمی‌دهد. دنیایی که چنین مفصل در رمان توصیف و از آن بهره گرفته شده است چیزی نیست بیشتر از صحنه‌آرایی برای درامی ژرف که راوی میخواهد تعریف کند: رستگاری انسان، حرکت مقاومت‌نا‌پذیر و تراژیک‌اش به سوی نیکی، نجات شیطان به دست ذات باریتعالی.»

این نکاتی که گفتم خیلی خیلی خلاصه هستند و قطعا نکات جالب از نظر من. چه بسا که داخل این کتاب پر از نکات جذاب دیگه هم هست که اگر بینوایان رو خونده باشید قطعا از مرورشون لذت خواهید برد.