Falling in Love: Why We Choose the Lovers We Choose Book

Aşık olma mefhumunu akademik olarak ele almaya çalışan bir kitapla karşı karşıyayız. Kitabın kurgusu ve kaynakçası da kitabın bu özelliğinin hakkını verir nitelikte. Yazarın en temel önermesi romantik seçimlerin bilinçli olduğu. Bilinçsiz olduğumuzu sandığımız bir çok çekim unsurunu bilinçdışı kontrol etmenleri ile ilişkilendiren yazar, üzerinde çalışmamız halinde bu seçimlere anlam verebileceğimizi savunuyor.

Kitabın girişinde varoluşsal anlam arayışı ve romantik aşk ilişkisini irdeleyen yazar, batılı laik toplumlarda insanların eskiden dinden bekledikleri bazı ihtiyaçları -hayata bir anlam katması ve amaç sunması- gibi artık romantik aşktan karşılamayı umduklarını bir alıntıyla açıklıyor. Hatta dindar olmayan kişiler için romantik aşkın tek "ilahi" deneyim olabileceğini. Kitabın sonunda da bu girişi tamamlayacak şekilde insanın hayatına değer katma arzusunu iş ve aşk arayıcılığıyla gerçekleşirme ihtiyacını ve bu iki alandan birinde işler yolunda gitmediğinde bıkkınlığın ortaya çıkmasını tartışıyor.

Kitabın ilk kısmı romantik seçimi etkileyen faktörler hakkında. Bu kısmı okurken romantik seçimlere dair duyduğumuz bazı yaygın söylemlerin arkaplanını ve birbiriyle ilişkisini okuyoruz. Kendi ilişkierinizden ve çevrenizdeki ilişkilerden seçimleri yönlendiren bir çok ipucu bulacaksınız bu bölümü okurken. Benim açımdan birinci kısımdaki ilginç bulgulardan biri sevdiği birini kaybeden, bir kazadan kurtulan, yeni bir işe başlayan kişinin aşık olma olasılığının artmasına ilişkin kısımdı. Araştırmacı bunu yüksek fiziksel ve duygusal uyarı durumlarının aşık olmaya daha açık bir zemin hazırlaması ile açıklıyor. Bir diğer ilginç bulgu ise romantik seçimlerde partnere atfedilen niteliklerin gerçekte o partnerde hayal edilen düzeyde olmasa dahi, zamanla partneri o hayal edilen kişi olmaya sevk etmesi (yüreklendirmesi). Bu kendini gerçekleştiren kehanetlerin gücü olarak tanımlanıyor ve araştırma sonuçları ile açıklanıyor. Bu anlamda sevgilerinin birbirini idealize etmesi yapıtıcı bir boyut kazanıyor. Birinci kısmın son bölümünde yazar romantik seçimlerde cinsiyet farklılıklarına ilişkin evrimsel, toplumsal kurgu kuramı ve psikanalitik kuramlar hakkında bilgi veriyor. Yazarın da dediği gibi bu kuramların hepsi meseleyi başka bir yerinden yakalıyor.

İkinci kısımda bilinçdışı seçimler; bağlanma kuramı, Freud'un romantik aşk kuramı, Mahler'in nesne ilişkileri kuramı, Jungcu kuram ve evrimci bakış ile açıklanıyor. Bir çocuk psikanalisti tarafından önerilen "bağlanma kuramının" romantik ilişkilerdeki bağlanma kuramı ile ilişkilendiriliyor. Freud'un romantik aşk kuramı ve bilinen psikanalitik bulgularına ebeveyn ve romantik seçimler ilişkisini açıklamada yer veriliyor. Bireyin çocukluk acıları etrafında dönecek şekilde bireysel tutumlara çekim duyması ve saplantılı ilişkiler yaşaması nesne ilişkiler kuramı ile açıklanıyor. Jungcu kuramla bilindışı seçimin kolektif yanı evrimsel kuramla da beynimize mühürlenen deneyimler açıklanıyor. Yazar kitapta bu kuramlara ilişkin eleştirilere kısaca değinse de yeterli değil. Örneğin "bağlanma kuramının" romantik seçimle ilişkisi yazarın da belirttiği gibi anneyi neredeyse tüm romantik ilişkilerin geleceğinden sorumlu tutuyor. Kitapta yer yer feminist psikanalistlerin karşıt görüşlerine yer verilmiş olsa da bence bu kitabın feminist psikologların karşıt görüşlerinden daha fazla beslenmesi bugünün kadınına daha çok yardımcı olurdu. Bu kısımda sunulan kuramlara yönelik eleştiriler hakkında okuma yapılması gerektiğini düşünüyorum.

Üçüncü kısımda ise son kısma değin kurulan romantik seçimlerin bilinçli ve bilinçdışı alanının yansıma sahası olması tezi üzerinden çiftlerin ilişkilerindeki seçimlerini anlamaları, ilişki örüntülerini anlamaları ve bu seçimleri ile üzerini örtmeye çalıştıkları sorunlara karşı farkındalık kazanmalarının bireysel gelişimlerini tamamlamak için yarattığı fırsat tartışılıyor. Ve son olarak aşk ve iş seçimleri arasındaki ilişkiye yer veriliyor.

Özetle, aşık olma sürecini akademik bir disiplinle ele alması açısından tavsiye edebileceğim bir kitap. Aşkın ve romantik seçimlerin oldukça kaderci bir biçimde ele alındığı, ilişkilerin sonucundan karşı tarafın ve Allah'ın sorumlu olduğu bir kültürden beslenen bizlere romantik seçimlerin bilinçli tercihler olduğunu anlayacak bir okuma yapmanın faydalı olacağını düşünüyorum.